“Mae’r cyfan wedi newid nawr.”

- Gordon a Linda Shears, ffermwyr (Llansanffraid Gwynllŵg)

▶ Gwyliwch gyfweliad Gordon a Linda Shears

Cafodd yr Ail Ryfel Byd effaith fawr ar Fferm Cherry Orchard yn Llansanffraid Gwynllŵg.

Un diwrnod hedfanodd awyren ragchwilio Luftwaffe yn isel dros y ffermdy: “Fe wnes i chwifio at y peilot!” meddai Gordon. Dro arall cwympodd ffrwydryn tir, gan rwystro'r lôn. Gyrrodd tryciau milwrol ar y morglawdd, gan dywallt llen fwg allan i guddio’r dociau rhag bomwyr y gelyn wrth i filwyr yr Unol Daleithiau orymdeithio heibio, yn dychwelyd yn ôl i'r gwersyll yn Nhŷ Tredegar. Roedd ysbail rhyfel yn cynnwys llwyau cegin a ollyngwyd ym mwyd y moch, bwledi gwag o'r maes tanio cyfagos, a pharasiwtiau sidan bach o dargedau ymarfer milwrol.

Mae Gordon wedi byw yn Fferm Cherry Orchard ers i’w dad William, cyn-filwr wedi ei anafu o’r Rhyfel Byd Cyntaf, symud yma gyda’i wraig Beatrice yn 1934. Dysgodd Gordon sut i doi tas gwair, suit i weithio eu ceffylau cart, Blossom, Flower, Diamond a Bonnie, a sut i dynnu buwch yn hanner boddi o'r ffosydd. (Goroesodd y bwystfil y profiad caled.)

Mae’n cofio rhuthro trwy lifogydd ar fws deulawr, gwylio hen ddyn yn pysgota am lyswennod yn defnyddio ymbarél fel rhwyd, a’r busnes o fyw o dan lefel y môr: “Yn y nos fe allech chi glywed y môr,” meddai Linda. “Mae wedi newid llawer.”

Bywyd ar y Lefelau