Mae Lefelau Byw wedi bod yn cefnogi perchnogion perllannau i adfer ac ailgyflenwi perllannau coll Gwastadeddau Gwent, gan helpu i ddiogelu amrywiaethau prin a phwysig a diogelu'r fioamrywiaeth sy'n byw ar y safleoedd hyn - mae llawer ohonynt hefyd yn Safleoedd o Bwysigrwydd ar gyfer Cadwraeth Natur (SoBCN).

Rheoli Perllan ar gyfer grym coed a ffrwythau

Tocio - Pam Tocio?

• Diogelu ac adfer hen goed

• Llunio coed ifanc

• Cael gwared ar ganghennau sydd wedi'u difrodi a'u lleoli'n wael

• Cynyddu golau ac aer

• Rheoli plâu a chlefydau

• Cydbwysedd tyfiant a chynhyrchu ffrwythau

• Rheoli maint a siâp coed

Mae planhigion yn ymateb yn wahanol yn dibynnu ar yr adeg o'r flwyddyn y maen nhw’n cael eu tocio ac oedran y goeden.

• Gaeaf - mae'r coesau'n frown tywyll ac yn anhyblyg: mae tocio yn ysgogi tyfiant egnïol.

• Gwanwyn - mae'r coesau'n feddal ac yn wyrdd: mae tocio yn hybu tyfiant newydd ar yr ochr.

• Haf - mae'r coesau'n frowngoch: mae tocio yn lleihau egni ac yn annog blagur blodau a ffrwythau.

Swyddi cynnal coed ffrwythau eraill

• Teneuo ffrwythau

• Tomwelltio

• Rheoli glaswelltir/porfa

• Rheoli chwyn a phlâu

Rheoli Perllannau ar gyfer Bioamrywiaeth

Mae perllannau traddodiadol yn cynnwys amrywiaeth o gynefinoedd ac yn darparu bwyd, lloches a safleoedd bridio i lawer o wahanol rywogaethau.

• Plannwch goed newydd - cynyddu olyniaeth o gynefinoedd.

• Cadwch bren marw a phren wedi pydru yn sefyll lle bo’n bosib a/neu greu pentyrrau coed - mae'n darparu cynefinoedd, bwyd a safleoedd nythu.

• Cynnal mannau glaswelltir perllannau, prysgwydd a gwrychoedd - bydd yn hybu bioamrywiaeth, cysylltedd, ac yn cynnig lloches a bwyd.

• Rheoli Uchelwydd, Eiddew a ffrwythau wedi disgyn - mae pob un yn darparu mwy o gynefinoedd i hybu amrywiaeth rhywogaethau, bwyd a safleoedd nythu.

   

Mae darganfod cydbwysedd rhwng iechyd y coed a chynhyrchu ffrwythau yn erbyn bioamrywiaeth yn bwysig.

• Cadwch y glaswellt o amgylch y coed yn isel i leihau pla a hwyluso casglu ffrwythau neu i gael gwared â ffrwythau wedi pydru i ffwrdd o goed.

• Cadwch olwg a chael gwared ar sypiau o Eiddew ac Uchelwydd i sicrhau nad yw'r coed yn cael eu gorchuddio na'u tagu.

• Lle bo'n ddiogel, gadewch bren marw yn sefyll mor hir â phosib, yna cael eu gwared i greu pentyrrau o goed.

• Rheolwch wrychoedd a phrysgwydd fel nad ydyn nhw'n gorchuddio’r coed.

Yn bennaf oll, mwynhewch eich perllan - maen nhw'n rhan unigryw a gwerthfawr o dreftadaeth Gwastadeddau Gwent.

Mwy o wybodaeth

Am fwy o wybodaeth a chyngor, cysylltwch ag Ymddiriedolaeth Natur Gwent ar info@gwentwildlife.org

Gwefannau:

• Peoples Trust for Endangered Species:  https://ptes.org/campaigns/traditional-orchard-project

• Cymdeithas Perai a Seidr Cymru: https://www.welshcider.co.uk

• Rhwydwaith Afalau’r Gororau www.marcherapple.net

Perllannau ar y Gwastadeddau

Dilynwch y ddolen isod i ddarllen hanes perllannau ar y Gwastadeddau a sut rydyn ni wedi bod yn gweithio gyda thirfeddianwyr i adfer a gwarchod perllannau traddodiadol.