- Arthur Thomas a'i wraig Anne, ffermwr (Maerun)
Arthur Thomas (Emma Drabble)
Mae Arthur, a anwyd yn Llaneirwg, yn cofio sut roedd ei bentref bach (“ro’dd e’n dwt iawn”) ar un adeg gyda phum tafarn gan gynnwys y White Hart, Fox and Hounds, Star Inn a’r Bluebell. Ond y dolydd llaeth a wnaeth y lle’n arbennig: “Mae'r glaswellt yn tyfu'n rhyfeddol.”
Arweiniodd y porfeydd cyfoethog hyn at y Gwastadeddau yn gwasanaethu fel llaethdy Caerdydd a chyn iddo ef ac Anne ymgymryd â'u fferm eu hunain, helpodd Arthur ei dad, Walters i ddosbarthu llaeth ar ferlen a throl o'i fferm, Hendre Isaf, i Laneirwg a thu hwnt i Rymni a’r Rhath. Aeth Walters ymlaen i berchenogi fan Raleigh tair olwyn a hyd yn oed adeiladu ei dŷ ei hun yn 1935 “o elw’r llaeth”.
Gadawodd Arthur, ar ôl gwasanaethu gyda'r RAF ar ryfel atomig, a phrynodd ef ag Anne eu fferm eu hunain. Yr oedd wedi dysgu sut i ffermio ei hun, a phan ddaeth yn fater o atgyweirio llwyni, yr oedd mewn penbleth. “Do’n i erioed wedi gosod llwyni felly mi wnes i stopio a siarad â hen ddyn crintachlyd yn gosod llwyn.
“A’r peth nesaf, fe ddaeth i’r drws cefn: ‘Rydw i yma i weld os oes gennych chi swydd i mi.’” Arhosodd Evans y gosodwr llwyni gyda theulu’r Thomas nes iddo ymddeol.
“Fe wnaethon adnewyddu’r fferm honno. Gwnaethon ni'r holl ffensys, y waliau: gwych. Cefais addysg wych oddi ar y gŵr bonheddig hwn. Mae arnaf ddyled fawr iddo. ”
Arddangosfa deithiol Bywyd ar y Lefelau
Adeilad Pierhead (Oriel y Dyfodol), Bae Caerdydd. Chwefror 27ain - Mawrth 26ain.
Canolfan Groeso Cas-gwent, Cas-gwent. Ebrill 20fed - Mai 30ain.
Glan yr Afon Casnewydd, Kingsway, Casnewydd. Mehefin 3ydd - Mehefin 26ain.
Amgueddfa Caerdydd, Yr Hen Lyfrgell, Caerdydd. Gorffennaf 3ydd - Awst 2il.