“Roedd sŵn a bywiogrwydd i waith dur Llanwern.”

- Bob Dowsell, peiriannydd

▶ Gwyliwch gyfweliad Bob Dowsell

Mae tair cenhedlaeth o deulu Dowsell wedi rhoi amser yng ngwaith dur Llanwern a Bob yw'r olaf o'r llinell. “Roedd fy nhad-cu Charlie Dowsell yn wyliwr nos i lawr yno a gyrrodd fy nhad, pan ymddeolodd o’r RAF, y lorïau siâl.”

Defnyddiwyd siâl i adeiladu sylfeini’r gwaith dur ac i gladdu pedwar cilomedr a hanner o’r Gwastadeddau o dan fetr o graig. Yn blentyn deg oed, arferai Bob ymweld â'r gwaith dur. Tra bod ei dad yn sgwrsio gyda'i ffrindiau, roedd yn crwydro i weld dur yn cael ei greu. “Ro’n i’n gwneud fy ffordd i fyny ar y landins ac yna’n gwylio'r ffatri. Gwych!”

Ymunodd Bob â'r gwaith dur ar ôl cyfnod gyda Black Clawson. Llanwern oedd, meddai, “y ffatri dur mwyaf soffistigedig yn y byd. Un tro roedd gennym ni 15,000 o bobl yn gweithio yno a chymaint y tu allan i'r ffatri, yn cyflenwi deunyddiau. "

Pan ddaeth y gwaith dur i ben ymunodd Bob â thîm digomisiynu Llanwern. “Am bum mlynedd ro’n i’n gweithio i ddymchwel yr hyn ro’n i wedi’i fwynhau ers 20 mlynedd.

Nid oedd yn ddiweddglo hapus. “Rwy’n teimlo’n drist. Bydd mwg a stêm yn codi o'r gwaith. . . roedd hi’n fywiog yno. Nawr? Mae'n dref ddiffaith.”

Bywyd ar y Lefelau